China is berucht om haar mensenrechten schendingen. Dissidenten worden vaak tot wrede straffen veroordeeld en minderhedenprotesten worden met harde hand onderdrukt.
China is daarentegen ook een rechtstaat met een voor ons westerlingen soms onbegrijpelijke gezicht. Een tamelijk absurd voorbeeld is het geval van een huiseigenaar die weigerde zijn huis te laten onteigenen voor de aanleg van een snelweg. Hij werd niet met geweld uit zijn huis verdreven en er volgden jarenlange juridische procedures. Een fatsoenlijke rechtstaat, dus? De weg werd ondertussen om zijn huis aangelegd.
Bewindvoerders in China stellen dat separatistische minderheden en dissidenten die voor de vrijheid van meningsuiting en basale burgerrechten opkomen verdeeldheid zaaien. De reactie op mensenrechtenkritiek is dat het land zich verdeeldheid niet kan permitteren als het 1,4 miljard monden moet voeden.
Het argument van verdeeldheid is voor ons moeilijk te slikken als het gaat om de Chinese dissidenten waar Amnesty actie voor voert. Toch kan het geen kwaad ons eens te bezinnen op de rol van mensenrechten in een samenleving die we niet helemaal begrijpen.
China is een van de landen waar naar schatting 2000 mensen per jaar worden geëxecuteerd, na een doodvonnis. In de Volkskrant van 4 oktober 2017 stond een interessant artikel over rechter Wang Lei die ontslag had genomen als rechter nadat hij negen jaar doodvonnissen van collega-rechters had getoetst. Hij nam ontslag omdat zijn vermogen om corruptie, chantage en agressie te weerstaan te zeer onder druk stond en daarom zijn werk niet meer naar eer en geweten kon verrichten.
Maar zelfs een een integer mens als Wang Lei is niet tegen de doodstraf op zichzelf: “in China is de doodstraf een traditie van duizenden jaren oud, die rechters generatie op generatie overdragen. Een doodvonnis dient een nobel doel. De rust in de samenleving wordt hersteld”.
Moet Amnesty zich onvoorwaardelijk blijven inzetten tegen de doodstraf in China of zich vooral inzetten voor een rechtvaardig, onafhankelijk rechtssysteem?